- Objaśnienia
- Darmowe domki – podstawowe informacje
- Darmowe domki – podstawowe zasady
- Skąd się wzięły?
- Ognisko
- Pozostałe leśne skarby
- Domki płatne
- Link

Jeden z domków w Parku Narodowym Pallas-Yllästunturi
Objaśnienia
- laavu (open shelter) – zadaszone, z jednej strony otwarte schronienie (zdarzało mi się w czymś takim spać);
- kota lub hirsikota (Lapp pole tent) – drewniana budowla w kształcie namiotu z grillem. Ichnie tipi. Tutaj raczej nie śpimy, ale bywa różnie. Mogą nie mieć podłogi;
- päivätupa (day trip hut) – domek „dzienny”;
- nuotiopaikka (fireplace) – miejsce na ognisko.
We wpisie skupie się na „autiotupach”, bo o nie głównie pytacie, ale poruszę również inne sprawy związane z tematem spania w lesie w Finlandii.

Autiotupa z wychodkiem w tle

Kota w rezerwacie Kevo

Päivätupa w rezerwacie Valtavaara-Pyhävaara
Darmowe domki – podstawowe informacje
- Zdecydowana większość takich domków znajduje się na północy i wschodzie Finlandii. Na południu jest ich niewiele.
- Położone są zazwyczaj głęboko w lesie lub na pustkowiu, ponieważ przeznaczone są dla wędrowców i narciarzy, nie dla tych, co szukają jedynie darmowego dachu nad głową.
- Można z nich korzystać o każdej porze roku.
- Wyposażone są w piecyk lub (rzadziej) w kominek. Piecyk jest bardziej efektywny w ogrzewaniu, szczególnie zimą. Zdarzają się również kuchenki gazowe.
- Szukając domków, najlepiej jest przeanalizować mapę konkretnego parku. Dobra strona, na której znajdziecie mapy i opisy to nationalparks.fi (wybierzcie dany park lub inny obszar przyrodniczy i klikijncie na maps albo services, gdzie są wymienione i opisane schronienia).
- Domki są różne – niektóre nowe lub odnowione, innym przydałby się mały remont. Niektóre są bardzo dobrze zaopatrzone, inne nieco gorzej, ale prawie nigdy nie zdarza się, że brakuje czegoś ważnego (na przykład drewna czy siekiery). Różnią się także wielkością – najczęściej miejsc do spania jest kilka lub kilkanaście, ale może być także jedno.

Domek „dzienny” w Parku Narodowym Urho-Kekkonena
- Położone są zwykle blisko jakiegoś źródła wody. Czasem ta woda jest regularnie sprawdzana i wtedy można ją śmiało pić. Czasem nie jest, ale my w Laponii nigdy się tym nie przejmowaliśmy i nigdy nie mieliśmy z brzuchem żadnych problemów. Gotować wodę zdarzyło nam się tylko w przypadku, gdy woda była zbyt „nieruchoma”.
- Koło domku zawsze jest wychodek. Najczęściej wychodki są w dobrym stanie, więc niech Wasze polskie traumy Was nie zniechęcają. Oczywiście nie ma żadnych łazienek.
- Każdy domek posiada swoją księgę gości. Wpisanie się do niej to nie tylko miły gest, ale może również pomóc, jeśli zdarzy Wam się coś niedobrego i będziecie poszukiwani. Dobrze jest napisać dokąd się zmierza.
- Takich domków w Finlandii jest ponad 400. Zdarzają się również w Szwecji i Norwegii, ale z tego, co wiem – sporadycznie.
- Istnieją również domki nieoficjalne, ale nie ma ich na mapach i lepiej na nich nie polegać (mogą być słabo zaopatrzone, zamknięte albo zniszczone).

Park Narodowy Pyhä-Luosto (godzina 2:00 w nocy)

Łóżko piętrowe i piecyk – tak często wyglądają w środku

Pięknie położony domek norweski przy granicy z Finlandią (Käsivarsi)
Darmowe domki – podstawowe zasady
- Podstawowa zasada jest oczywista i brzmi: nie bądź cebulakiem! Traktuj to, co zastałeś, z szacunkiem. Jeśli zużyłeś porąbane drewno, przygotuj nowe. Wynieś popiół, posprzątaj, umyj brudne rzeczy.
- Domki to udogodnienia podczas wędrówki, a więc śpimy tam jedną noc (w wyjątkowych sytuacjach dwie) i idziemy dalej.
- Nie zostawiaj jedzenia, które może zwabić zwierzęta.
- Nie zostawiaj śmieci! Czasem domki wyposażone są w śmietniki, ale jeśli nie – śmieci zabieramy rzecz jasna ze sobą.
- Opuszczając domek, zakręć gaz, zamknij okna i drzwi.
- Generalnie zasada jest taka, że ostatnia osoba, która przyszła do chatki, ma pierwszeństwo, żeby w niej zostać na noc. Do tego akurat nikt raczej wagi nie przywiązuje – jeśli domek jest pełny, śpi się pod namiotem. Co jednak chcę powiedzieć, to: nie panosz się, wszyscy mają takie same prawa. Nie hałasuj.
- Oczywiście zawsze warto mieć za sobą namiot. Szczerze mówiąc, ja wolę spać w namiocie koło domku, jeśli pogoda jest akceptowalna, a domek używać np. do przygotowania posiłku i jako schronienie przed deszczem.
- Z domków mogą korzystać tylko osoby, które przybyły tam o własnych siłach (a nie na przykład na skuterach). Nie mogą z nich korzystać grupy zorganizowane, a szczególnie takie, których uczestnicy płacą za tę organizację.
- W domkach zawsze obowiązuje zakaz palenia i często również zakaz trzymania zwierząt. Niektóre zasady są różne dla różnych domków (można je znaleźć w internecie oraz w domku).

Malutki domek w parku Pallas-Yllästunturi

Piecyki w domkach są dużym ułatwieniem dla zmarzniętych i głodnych wędrowców
Skąd się wzięły?

Kilpisjärvi wczesną jesienią. Domek pod Halti
Ognisko

Jedno z miejsc na ognisko w parku Nuuksio

„Dzikie” ognisko na totalnym pustkowiu w Laponii (z resztek usuniętego płotu dla reniferów) i polska kiełbasa

Zadaszone schronienie – laavu
Pozostałe leśne skarby
Jeśli chodzi o lapońskie „koty”, domki „dzienne” czy grille, to jasne jest, że tyczą się ich podobne zasady, co domków „nocnych”. Zostawiamy porządek, rąbiemy drewno, nie palimy plastiku. Zapasy drewna i wychodki zawsze powinny być gdzieś w pobliżu. Wszystkie oficjalne miejsca biwakowe zaznaczone są na mapach. Domki i inne udogodnienia są zazwyczaj własnością państwa (pieczę nad nimi sprawuje Metsähallitus) i nie mam nic przeciwko, żeby na to szły moje podatki.

Grill pod dachem w Kirkkonummi (niedaleko Helsinek)

Wychodek i drewutnia w pobliżu jednej z chatek
Domki płatne
- Domki, które trzeba rezerwować (varaustupa, reservable hut) – coś jak „autiotupy”, tyle że człowiek ma pewność, że będzie miał miejsce do spania. Rezerwuje się łóżko, nie całość. Mogą być trochę lepiej wyposażone niż te ogólnodostępne. Często jest tak, że darmowa chatka jest obok płatnej i wiele narzędzi jest wspólnych.
- Domki torfowe, które trzeba rezerwować (vuokrakammi, reservable turf hut) – mało popularne, można je chyba spotkać tylko w Parku Narodowym Urho-Kekkonen.
- Domki do wynajęcia (vuokratupa, rental hut) – można wynająć cały obiekt, a nie tylko łóżko.
- Zamknięte grille do wynajęcia (vuokrakota, rental lapp hut) – lapońskie tipi, które można wynająć na kilka godzin lub dzień. Trzeba mieć swoje własne naczynia.
Za płatne domki i grille płacimy z góry i odbieramy klucz w miejscu wskazanym na stronie nationalparks.fi (każdy domek jest tam dobrze opisany). Oczywiście w całej Finlandii jest pełno prywatnych domków letniskowych, które można wynająć. O tych rozpisałam się tutaj: Domek z sauną nad jeziorem, czyli urlop po fińsku.

Varaustupa w Kilpisjärvi
Link
Nationalparks.fi – strona, o której już wspominałam. Każdy park, rezerwat, obszar przyrodniczy jest na niej opisany. Znajdziecie tam mapy, opisy domków i miejsc kempingowych oraz inne przydatne informacje.

Miłe zakończenie intensywnego i deszczowego dnia. Najczęściej w domkach są piecyki, ale czasem trafi się kominek
Jeśli macie pytania – piszcie w komentarzach!
Powiązane wpisy:
Wiosną w Laponii – Park Narodowy Pallas-Yllästunturi
Pod Gwiazdą Polarną część I – z Rovaniemi do Kilpisjärvi
Rezerwat Kevo, czyli upalne lato w Laponii
Obszar Käsivarsi, czyli Laponia poza szlakiem
Kuusamo, czyli zima idealna (Ruka, Oulanka, Riisitunturi)
Więcej informacji praktycznych:
Trekking w Finlandii, Laponii – wskazówki, informacje
Jak tanio podróżować po Finlandii?
Pogoda w Finlandii, czyli kiedy jechać i w co się ubrać
Narty biegowe w Finlandii – jak, gdzie, kiedy
Domek z sauną nad jeziorem, czyli urlop po fińsku
Coś czuję, że zaprzyjaźnię się ze stroną fińskich parków narodowych, bo te domki brzmią jak marzenie (przy wszystkich plusach i minusach) a że skandynawska przyroda zachwyca to daje połączenie wybuchowe!