Maj, czyli w Finlandii coś na kształt wiosny, chociaż przymrozki i przelotne opady śniegu na południu to nic niezwykłego, a w Laponii to właściwie jeszcze zima, tyle że słoneczna i jasna. Jakie fińskie uroczystości przypadają na ten miesiąc i kiedy nie trzeba iść do pracy?
(Nota bene! Zmiany w tradycyjnych obchodach spowodowane pandemią nie są uwzględnione w poniższym tekście. Myślę tu przede wszystkim o Vappu, które podobno w tym roku ma się odbyć wirtualnie – przynajmniej taki jest plan…)
Vappu / Suomalaisen työn päivä – Noc Walpurgi, Dzień Majowy / Święto Pracy (1 maja)
Wielka impreza w plenerze, która rozpoczyna się ostatniego dnia kwietnia. Vappu to święto wiosny – jest kolorowe, radosne i beztroskie. Ludzie wychodzą na ulice, większość przywdziewa na tę okazję charakterystyczne białe czapki, dekle (ylioppilaslakki), które dostaje się po zdanej maturze. Studenci w swoich kolorowych kombinezonach z naszywkami świętują również zakończenie roku i zaczynają imprezowanie zazwyczaj kilka tygodni wcześniej (albo kilka lat…). Zgodnie z tradycją wieczorem 30 kwietnia studenci ku ogólnej uciesze umieszczają dekiel na głowie „helsińskiej syrenki”, Havis Amandy, w skrócie Manty. 1 maja Finowie spotykają się na piknikach – czy deszcz, czy śnieg – podczas których piją simę (słodki, lekko alkoholowy napój) i jedzą coś, co wygląda jak spaghetti zrobione z pączka (tippaleipä) albo „normalne” pączki (munkki). Podobno sprzedaż wina musującego przed Vappu wzrasta o 500 procent. Krótko mówiąc, jest barwnie i wesoło. Nazwa święta pochodzi od Świętej Walpurgi, angielskiej misjonarki, ale Vappu ma pogańskie korzenie sięgające germańskich nocy duchów. 1 maja to również Święto Pracy, chociaż jego obchody raczej schodzą na drugi plan.
Status: dzień wolny, wywieszane są flagi
Vappu to jeden wielki, radosny piknik
Eurooppa-päivä – Dzień Europy (9 maja)
Święto jedności obchodzone przez państwa należące do Unii Europejskiej. Z tej okazji w Finlandii organizowane są spotkania, przemowy i występy. W 2019 roku główne obchody miały miejsce koło Kamppi w Helsinkach, gdzie przygotowano atrakcje dla całych rodzin.
Status: dzień pracujący, wywieszane są flagi
Äitienpäivä – Dzień Matki (druga niedziela maja)
Dzień Matki dotarł do Finlandii ze Stanów wraz z nauczycielem Vilho Reimą, chociaż gdy ów podróżnik próbował rozpowszechnić święto w 1912 roku, został zignorowany. Dopiero w 1918 roku uparty nauczyciel postawił na swoim i w miejscowości Alavieska po raz pierwszy w Finlandii oddano cześć wszystkim matkom. Wtedy to był lipiec, później święto przeniesiono na maj. W dzień swojego święta mamy w Finlandii dostają od dzieci laurki i inne własnoręcznie wykonane prezenty. W niedzielę mogą spodziewać się bukieciku zawilców lub innych kwiatów i na przykład przygotowanego przez rodzinę śniadania czy rodzinnego obiadu w restauracji. Każdy świętuje tak, jak lubi. Co roku prezydent Finlandii przyznaje medale wybranym matkom, doceniając ich trud i wyjątkowo ciężką pracę. Wśród nagradzanych są między innymi kobiety zaangażowane społecznie, opiekujące się ciężko chorymi dziećmi czy samotnie wychowujące liczne potomstwo.
Status: dzień wolny, bo jest to niedziela; wywieszane są flagi
Zawilce gajowe (fiń. valkovuokot)
J. V. Snellmanin päivä / Suomalaisuuden päivä – Dzień J. V. Snellmana / Dzień Tożsamości Narodowej (12 maja)
Johan Vilhelm Snellman, urodzony 12 maja 1806 roku w Sztokholmie, był fińskim filozofem, naukowcem, politykiem, dziennikarzem, działaczem społecznym i można by rzec – jednym w ojców Finlandii. Podkreślał wartość języka fińskiego, zrównał jego status z językiem szwedzkim, rozbudzał narodową świadomość Finów, przyczynił się do wprowadzenia fińskiej waluty (marki). Jego pomnik można zobaczyć przed budynkiem Banku Fińskiego w Helsinkach.
Status: dzień pracujący, wywieszane są flagi
Pomnik Snellmana odsłonięto w 1923 roku, uszkodzenia powstały podczas bombardowania w 1944 roku
Kaatuneitten muistopäivä – Dzień Pamięci Poległych (trzecia niedziela maja)
Tego dnia Finowie odwiedzają cmentarze, oddając hołd ofiarom wojen. Dzień Pamięci Poległych zaczęto obchodzić w 1940 roku, początkowo z myślą o poległych w fińskiej wojnie domowej (1918 rok) oraz zimnej wojnie.
Status: dzień wolny, bo jest to niedziela; wywieszane są flagi
Helatorstai – Wniebowstąpienie Pańskie (39 dni po Niedzieli Wielkanocnej)
Torstai to czwartek, a „hela-” pochodzi ze szwedzkiego, a dokładniej od słowa „święty”. W kościołach ewangelicko-luterańskich i innych odprawiane są z tej okazji nabożeństwa.
Status: uroczystość liturgiczna, dzień wolny
Helluntai – Zesłanie Ducha Świętego (49 dni po Niedzieli Wielkanocnej)
Podobnie jak helatorstai, helluntai pochodzi od słowa „święty”. Jest to dzień wolny od pracy, ale przypada zawsze w niedzielę.
Status: uroczystość liturgiczna, dzień wolny
Pozostałe części świątecznego cyklu:
vappu vappu vappu vappu vappu
Natalia
Włóczykij, nurek, biotechnolog. Finlandię zamieniła na Singapur, żeby po kilku latach wrócić na nordyckie pustkowia. Lubi czytać, nad miasta przedkłada łono natury, a na blogu promuje odpowiedzialne podróżowanie.