Marzec i kwiecień to nieśmiałe początki wiosny. Śniegu nadal może być sporo, ale dni są coraz dłuższe, a w sklepach z roślinami królują żonkile. Na ten okres przypada Wielkanoc i temu świętu poświęcę najwięcej uwagi. Co jeszcze Finowie celebrują wiosną, kiedy wiszą flagi i które dni są wolne – wszystkiego dowiecie się z poniższego wpisu.
Spis treści:
- 8 marca: Międzynarodowy Dzień Kobiet
- 19 marca: Dzień Minny Canth
- 1 kwietnia: Prima aprilis
- 8 kwietnia: Narodowy Dzień Romów
- 9 kwietnia: Dzień Mikaela Agricoli, Dzień Języka Fińskiego
- 27 kwietnia: Narodowy Dzień Weteranów
- Święto ruchome: Wielkanoc
- 30 kwietnia/1 maja: vappu
8 marca:
Międzynarodowy Dzień Kobiet
fiń. kansainvälinen naistenpäivä
Dzień Kobiet w Finlandii obchodzi się podobnie, jak w Polsce, tyle że na nieco mniejszą skalę. Nie praktykuje się raczej organizowania akcji wręczania kwiatów lub słodyczy w miejscach pracy.
Status: dzień pracujący
19 marca:
Dzień Minny Canth
fiń. Minna Canthin päivä
Warto się zatrzymać na chwilę przy tym nazwisku, ponieważ osoba je nosząca bardzo kobietom w Finlandii się przysłużyła. Minna Canth (urodzona 19 marca 1844 roku w Tampere) była fińską pisarką oraz feministką. Jej sztuki obracają się wokół cierpienia kobiet i w czasach Minny budziły niemałe kontrowersje. Najbardziej znana sztuka pisarki, „Työmiehen vaimo” („Żona Robotnika”), opowiada o kobiecie, której mąż alkoholik przepija wszystkie pieniądze, i mimo że premiera tego dramatu swojego czasu wywołała skandal, to kilka miesięcy później parlament wprowadził ustawę o rozdzielności majątkowej małżonków. Minna Canth to także pierwsza Finka, którą uhonorowano „dniem flagi” (liputuspäivä) – 19 marca na cześć pisarki wywieszane są fińskie flagi.
Status: dzień pracujący, wywieszane są flagi (zwyczajowo)
1 kwietnia:
Prima aprilis
fiń. aprillipäivä
W Finlandii, gdy uda ci się nabić kogoś w butelkę, mówisz: aprillia, syö silliä, juo kuravettä päälle! czyli „prima aprilis, jedz śledzia i pij błotnistą wodę!”. Dzień żartów obchodzony jest także często przez fińskie gazety, na przykład w roku 2012 „Savon Sanomat” poinformował swoich czytelników o zakazie uprawy ziemniaków w Finlandii. Ha, ha, ha…
Status: dzień pracujący
8 kwietnia:
Narodowy Dzień Romów
fiń. Romanien kansallispäivä
Mniejszość romska w Finlandii istnieje od setek latach. Podaje się, że obecnie mieszka tutaj około 10 tysięcy fińskich Romów. W 1990 roku Romowie ustanowili 8 kwietnia Międzynarodowym Dniem Romów, a od 2014 roku obchodzony jest oficjalnie w Finlandii jako Narodowy Dzień Romów. To święto jednoczy Romów ze świata, ale ma również na celu szerzenie wiedzy na temat ich tradycji i kultury oraz pokazanie, z jakimi problemami mierzyli i nadal muszą się mierzyć (m.in. dyskryminacją).
Status: dzień pracujący, wywieszane są flagi (zwyczajowo)
9 kwietnia:
Dzień Mikaela Agricoli, Dzień Języka Fińskiego
fiń. Mikael Agricolan päivä, Suomen kielen päivä
Pomnik Agricoli w Turku
Mikael Agricola, fiński duchowny urodzony około roku 1510 (w tych czasach Finlandia była częścią Szwecji), uznawany jest za twórcę literackiego języka fińskiego. Agricola jest autorem pierwszej książki napisanej po fińsku, „Abckiria”, w której oprócz przekładów modlitw, zawarł także fiński alfabet oraz ćwiczenia pisowni. Działalność duchownego nie ograniczała się bynajmniej do popularyzacji swojego języka, zajmował się on również intensywnym krzewieniem reformacji – w 1554 roku został pierwszym luterańskim biskupem Finlandii. Agricola uważał, że najważniejszym zadaniem duchownego jest nauczanie, chociaż Wikipedia twierdzi, że ojciec języka fińskiego nie lubił pracy w szkole, a swoich studentów nazywał „nieoswojonymi zwierzętami”. Mikael Agricola zmarł 9 kwietnia 1557 roku. Co ciekawe, 9 kwietnia (tyle że roku 1802) urodził się fiński poeta narodowy, twórca „Kalevali” – Elias Lönnrot (więcej o „Kalevali” znajdziecie tutaj).
Status: dzień pracujący, wywieszane są flagi (zwyczajowo)
27 kwietnia:
Narodowy Dzień Weteranów
fiń. kansallinen veteraanipäivä
27 kwietnia 1945 roku ostatnie niemieckie wojska opuściły Finlandię, przekraczając granicę fińsko-norweską. Obchody Dnia Weteranów obejmują między innymi postawienie warty honorowej przy grobach fińskich bohaterów wojennych, odprawianie mszy w intencji żołnierzy czy przeprowadzanie zbiórek pieniędzy na cele charytatywne.
Status: dzień pracujący, wywieszane są flagi (zwyczajowo)
Święto ruchome:
Wielkanoc
fiń. pääsiäinen
Wydaje mi się, że Wielkanoc w Finlandii przesiąknięta jest bardziej radością związaną z nadejściem wiosny niż uniesieniem religijnym. Podobnie jak w Polsce, wystawy w sklepach przybierają optymistyczne barwy wiosenne, a na sklepowych półkach pojawiają się kurczaczki, zajączki, pisanki i inne kolorowe ozdoby, którymi Finowie chętnie dekorują swoje domy. Moi sąsiedzi kilka dni temu upiększyli swój balkon żonkilami, co nie było chyba najlepszym pomysłem, bo chwilę później spadł śnieg.
Wielki Tydzień (suuri viikko) rozpoczynają w Finlandii pogańskie obyczaje – w Niedzielę Palmową (palmusunnuntai) fińskie dzieci przebrane za czarownice i dzierżące w rączkach udekorowane, wierzbowe gałązki chodzą od domu do domu i rzucają pozytywne zaklęcia (znaczy recytują wierszyki) w zamian za co otrzymują słodycze lub drobne pieniądze. Virvon varvon, tuoreeks terveeks tulevaks vuodeks, vitsa sulle, palkka mulle! (W wolnym tłumaczeniu: czary mary, dobrego nadchodzącego roku, dla ciebie gałązka, dla mnie smakołyk!)
W Niedzielę Palmową fińskie czarownice wyruszają na łowy (źródło: www.yle.fi)
Najbardziej popularne i pożądane przez dzieci słodycze w tym czasie to czekoladowe jajka, szczególnie produkowane przez firmę Fazer jajka Mignon – prawdziwe skorupki wypełnione nugatową masą! Kiedyś takie malutkie czarownice zapukały do mojego znajomego, który fińskiego za dobrze nie znał, ale zrozumiał słowo „jajko”. Rodzice musieli się zdziwić, gdy ich pociechy przyniosły im do domu zwykłe kurze jaja.
Jajko Mignon
Najważniejszym dniem pod względem religijnym jest rzecz jasna Wielki Piątek (pitkäperjantai, czyli dosłownie „długi piątek”); podobno drzewiej, żeby uczcić mękę Jezusa, Finowie tego dnia smagali swoje dzieci gałązkami wierzby… W Wielką Sobotę (lankalauantai) w Finlandii (głównie w zachodniej jej części, ale nie tylko) pali się wielkie ogniska, mające odstraszyć złe moce i złośliwe duchy, które w tym okresie rosną w siłę i stanowią większe niebezpieczeństwo niż zwykle. Wydawać by się mogło, że to właśnie owe niesympatyczne duchy dawno temu podsunęły komuś recepturę na tradycyjną fińską, wielkanocną potrawę, jaką jest mämmi. Finowie na pewno się ze mną nie zgodzą, ale moim zdaniem mämmi smakuje gorzej niż wygląda, a wygląda, jak… hm, wygląda źle. Co prawda znam kilku obcokrajowców, którym ten dziwaczny wytwór fińskiej kuchni smakuje, ale wyjątki się nie liczą. Mämmi to deser, w którego skład wchodzą między innymi słód, żyto, sól i skórka pomarańczy. Zjadliwości na pewno dodają mu śmietana i cukier, z którymi jest serwowany, a dla mnie jedyną akceptowalną opcją jest wymieszanie wspomnianych składników i polanie tym lodów waniliowych. Na wielkanocnych fińskich stołach zazwyczaj pojawia się także pochodząca z Rosji pasha. Pasha to bardzo słodki deser, przygotowywany z twarogu, śmietany, masła, jajek i cukru – smakuje trochę jak sernik. Inne popularne w czasie Wielkanocy dania to pieczona baranina, szynka, jajka oraz słodki chleb (kulitsa).
Mämmi w pełnej krasie
Status: Piątek, niedziela i poniedziałek to uroczystości liturgiczne i dni wolne od pracy
30 kwietnia/1 maja:
Noc Walpurgi, Dzień Majowy
fiń. vappu
Na zakończenie dodam, że 30 kwietnia zaczynają się obchody jednego z najważniejszych fińskich świąt – vappu (Noc Walpurgii). Obchody te polegają głównie na spożywaniu znacznych ilości alkoholu na świeżym powietrzu, bez względu na pogodę. Więcej o tym święcie napiszę w kolejnej części cyklu, ponieważ mimo wszystko vappu przypada na pierwszy dzień maja.
Moje pierwsze vappu (2008 rok, Turku)
Status: 30 kwietnia to dzień pracujący, a 1 maja jest wolny od pracy
Pozostałe części cyklu świątecznego:
Wielkanoc w Finlandii Wielkanoc w Finlandii Wielkanoc w Finlandii Wielkanoc w Finlandii Wielkanoc w Finlandii
Natalia
Włóczykij, nurek, biotechnolog. Finlandię zamieniła na Singapur, żeby po kilku latach wrócić na nordyckie pustkowia. Lubi czytać, nad miasta przedkłada łono natury, a na blogu promuje odpowiedzialne podróżowanie.
Paschy spróbuj koniecznie – niebo w gębie! Ja próbowałem pierwszy raz jakieś trzy lata temu, do tej pory się zastanawiam gdzie ten specjał przez całe lata się podziewał 😛 Mämmi – pierwsze słyszę, po przeczytaniu składników myślę, że najgorsze chyba w smaku nie jest 🙂 Do czego byś przyrównała smak, bądź jak go określiła?
Zdaniem mojej żony mämmi smakuje bardzo podobnie do owsianki grzyczanej na słodko, której ja zresztą nigdy nie jadłem, o ile pamiętam.
Smakowo to jest dla mnie coś pomiędzy razowym chlebem w płynie a powidłami śliwkowymi. Trudno to opisać. 😉
Witam
Często możemy zauważyć ,że Święta Wielkanocne nie są obchodzone tradycyjnie jak w Polsce a właśnie jak jest w tym przypadku z nadejściem wiosny. Nigdy nie słyszałem o Mämmi choć mam siostrę w Finlandii, z opisu widać, że bardzo specyficzna jakby to można nazwać potrawa. U nas zapewne mało kto by się tym zajadał. Najważniejsze , że każdy ma swoją tradycje.
Zgadzam się, że mämmi wygląda nieco dziwnie, ale smakuje mi – zresztą lipeäkala (dosłownie ryba ługowa, czyli zazwyczaj molwa marynowana w potażu) i salmiakki (słodycze z lukrecją i chlorkiem amonu) też. Cóż, nie dyskutuje się o gustach.