Finlandia zadziwiać mnie nie przestaje, mimo że od jakiegoś czasu już jestem z nią związana. Co i rusz natykam się na jakieś fińskie osobliwości, czy to dotyczące kuchni, rozrywki, czy samych Finów, którzy są narodem fajnym, ale też specyficznym. Postanowiłam zebrać moje obserwacje do kupy i rozpocząć cykl Fińskie kurioza – oto przed Wami pięć z nich, które jako pierwsze przyszły mi do głowy:
„Kiełbasa”
Po próżnicy szukać w Finlandii czegoś, co my, Polacy, nazywamy kiełbasą. Finowie na swój kiełbaso-podobny produkt mówią makkara, a że w niczym naszej kiełbasy nie przypomina, makkara trwale umiejscowiła się w moim prywatnym słowniku języka polskiego, stając się po prostu makkarą. W przypływie entuzjazmu i dobrego humoru nazwałabym ten fiński „przysmak” parówką, jednak nawet to określenie zdaje się być niezasłużonym komplementem. Nawet parówki nie powinny mieć raczej konsystencji plasteliny. Na dodatek makkara jest gruba i ma twardą skórę. Finom to jednak zupełnie nie przeszkadza, ba, zajadają się makkarami namiętnie. O ile makkarowa zupa, zapiekanka czy makkara z pieca (fińska klasyka) wywołują u mnie tylko lekki grymas odrazy, o tyle makkara na grillu zawsze wytrąca mnie z równowagi (gruba skóra robi się czarna, pęka, a bezmięsne wnętrze pozostaje różowe i gliniaste). Aha, nie dajcie przypadkiem się zwieść nazwom, gdy będziecie w Finlandii – krakovan makkara to nadal ta sama fińska pseudo-parówka (która tylko sieje zamęt w głowach Finów, bo budzi niebezpieczne skojarzenia z Krakowem), podobnie jak bratwursti, kabanossi czy balkan makkara.
Dopisek z roku 2024: Ten wpis powstał prawie 10 lat temu. Obecnie w sklepach wybór jest trochę większy i można znaleźć produkty przypominające normalne kiełbasy, nadal jednak jest to tylko marna namiastka tego, co znamy z Polski.
Niespodzianki pośród dziczy
Porozrzucane po fińskich lasach ogólnodostępne (darmowe) grille, wiaty, a nawet domki dla wędrowców to zjawisko nierzadkie i bardzo fajne. Co więcej, każde z takich miejsc zazwyczaj zaopatrzone jest w drewno i potrzebne narzędzia typu siekiera czy piła. Domki są popularne na północy Finlandii – w czasie naszych lapońskich podbojów często z nich korzystamy. W środku czeka na przybyszy wiele skarbów – piecyk lub kominek, często naczynia, a nawet środki czystości czy świeczki. W pobliżu zawsze znajduje się źródło wody i wychodek, który bardzo często nie pozostawia nic do życzenia. Ile lat musi jeszcze minąć, żeby coś takiego mogło funkcjonować w Polsce? Na zdjęciu jeden z domków w Parku Narodowym Pyhä-Luosto (czerwiec, godzina druga w nocy). Nad wpisem domek w rezerwacie Kevo. Więcej o darmowych domkach i grillach przeczytacie we wpisie im poświęconym.
Drzwi i okna
Fińskie drzwi, które posiadają zamki, zadziwiają mnie z dwóch powodów. Pierwszy, dla mnie zupełnie niezrozumiały, to brak klamek, a przynajmniej było tak we wszystkich blokach, w których mieszkałam. Czy naprawdę trzaskanie drzwiami to najlepszy sposób, żeby je zamknąć? Drzwi do pomieszczenia dla rowerów w jednym z bloków irytowały mnie szczególnie. Połączenie braku klamki, przeciągu i rękawiczek sprawiały, że zamknięcie ich od środka graniczyło z cudem. Drugą osobliwością, jeśli chodzi o fińskie drzwi, jest ich system zatrzaskowy. Inaczej mówiąc, do zamknięcia drzwi na klucz klucza nie potrzebujecie. Co to jest, jak nie niecny psikus wymierzony w osoby roztargnione? Za czasów studenckich zdarzyło mi się wyciągać klucze przez lufcik przy pomocy długiej listwy. Wracając do klamek, to nie tylko drzwi są ich pozbawione, ale również większość okien. Nie znaczy to wcale, że nie można ich otworzyć. Ramy posiadają otwory, do których pasuje uniwersalna klamka (zdjęcie); można ją bez problemu nabyć w wielu sklepach. Co fajne, okna są często bardzo duże i mają po trzy warstwy szkła. Czego nie mają, to parapety.
One key to rule them all…
Z drzwiami wiąże się jeszcze jedna ciekawostka, a mianowicie super-klucz. Super-klucz to tutaj standard i otwiera wszystko, co chcielibyście w swoim bloku otworzyć. Pasuje do drzwi wejściowych do bloku, mieszkania, piwnicy, pomieszczenia rowerowego, śmietnika, suszarni, pralni i sauny. Poza tym istnieje jeszcze super-super klucz, który otwiera w bloku czy na osiedlu wszystkie mieszkania. Swoją drogą, wspólne suszarnia, pralnia i sauna w bloku to chyba też fińska osobliwość (ja najbardziej ceniłam sobie suszarnię), ale o tym może kiedy indziej.
„Fachowcy”
Na ten temat mogłabym stworzyć epos. Nie to, że nie istnieją dobrzy dobrzy fińscy fachowcy, takich też udało mi się spotkać, ale były to nieliczne wyjątki. Dobrym przykładem obrazującym tempo i jakość prac w Finlandii jest „renowacja okien”, która miała miejsce w bloku, w którym kiedyś mieszkaliśmy, i polegała na pomalowaniu ram okiennych. Zajmowało się tym pięciu Finów. Ile czasu potrzeba PIĘCIU mężczyznom na pomalowanie PIĘCIU ram małych okien, w które wyposażone było nasze mieszkanie? Więcej niż miesiąc. Okej, w tym czasie pracowali też w kilkunastu innych (małych) mieszkaniach, ale to tym gorzej świadczy o ich organizacji pracy. Mam podejrzenia, że ich dzienny plan obejmował pomalowanie dwóch centymetrów kwadratowych i to codziennie w innym, wybranym losowo mieszkaniu. Przez cały ten czas wszędzie panował przeraźliwy bałagan, a okna zasłonięte były folią (aktualną pogodę sprawdzałam w internecie). No i codziennie na wszelki wypadek wstawałam wcześnie rano, ponieważ panowie mieli swój własny super-super klucz, a nie uśmiechała mi się pobudka w otoczeniu obcych mężczyzn. Myślicie sobie – wolno, ale dobrze? Nic bardziej mylnego. Po co w ogóle komu taśma ochronna? Krzywa, biała ramka namalowana od ręki na brzegu całej szyby skutecznie zamaskuje wszelkie potknięcia. A że nasionka poprzyklejane do ramy? No lecą z drzew, co zrobić? Impreza ta kosztowała na pewno niemało, na szczęście nie wiem ile, bo mieszkanie tylko wynajmowałam (uff!). Innym przykładem niech będzie „cyklinowanie” naszego parkietu, które z grubsza polegało na zdarciu lakieru w przypadkowych miejscach. Nie będę wdawać się w szczegóły, może wystarczy, jak powiem, że polski fachowiec, gdy zobaczył zdjęcia „wycyklinowanej” podłogi, stwierdził, że to urąga wszelkim normom. Szczerze mówiąc, trochę się wtedy z fińskim majstrem pokłóciliśmy. Na początku nieco się burzył, ale w końcu sam przyznał, że można to było zrobić lepiej i znacznie obniżył cenę, na co się niechętnie zgodziliśmy (niechętnie, bo parkiet nadal wyglądał brzydko). Co ciekawe, ten człowiek miał w internecie bardzo dobre opinie. Kolejny przykład – płytki w naszej łazience. Po ich ujrzeniu, moja mama stwierdziła, że ktoś, kto je położył, musiał to robić pierwszy raz w życiu albo miał wypite. Na tym zakończę, chociaż uwierzcie mi, mogłabym wymieniać dalej. Jeśli mieliście jakie doświadczenia z fińskimi fachowcami – złe lub dobre – podzielcie się komentarzu!
Kolejne części:
Fińskie osobliwości fińskie osobliwości fińskie osobliwości
Natalia
Włóczykij, nurek, biotechnolog. Finlandię zamieniła na Singapur, żeby po kilku latach wrócić na nordyckie pustkowia. Lubi czytać, nad miasta przedkłada łono natury, a na blogu promuje odpowiedzialne podróżowanie.
Poradziłem sobie z kluczem. Jeden zawiesiłem na smyczy obok otworu na listy. Już mnie poratował kilka razy, a i goście mają swobodny dostęp do mieszkania gdy przyjadą, a ja w tym czasie jestem w terenie. Pozdro
planuję wycieczkę ze znajomymi po skandynawii, czytałem, że jest tam potrzebne auto, żeby zwiedzić wszystkie ważne miejsca no i oczywiście widoki 🙂 wypożyczalnia kamperów z mojego miasta oferuje całkiem niezłe ceny, co myślicie o takiej formie zwiedzania finladnii ?
Właśnie planuję wypad do Finlandii i bardzo podoba mi się opcja spania w domkach o których piszesz 🙂
Dzięki za komentarz. Niedługo na blogu pojawi się relacja z wędrówki po Laponii, podczas której spałam właśnie w takich domkach, a później planuję wrzucić wpis pt. Jak tanio podróżować po Finlandii? Może się Panu przyda. 🙂
Natalio, polecono mi Twojego bloga z racji, że wybieram się do Finlandii na dwa miesiące, a szok kulturowy będzie tym większy, że oprócz polskich, mam jeszcze świeży bagaż doświadczeń hiszpańskich, bo tu teraz mieszkam. Już po pierwszym wpisie widzę, że trafiłam w dobre miejsce, czytam dalej!
Pozdrawiam
Z Hiszpanii do Finlandii to rzeczywiście skok na głęboką wodę! Cieszę się, że tutaj trafiłaś. Jeśli będziesz miała pytania, pisz śmiało. 🙂
Witam, fajne są też sauny przy każdym, nawet najmniejszym, jeziorku. Akurat tutaj gdzie mieszkam jest tego dużo. Co do „kiełbasy” idzie przywyknąć, do pozostałego jedzenia też, chociaż jakoś nie przechodzi mi mięso z renifera :P. Kiełbasę, taką bardziej polską, kupuje najczęściej w estońskim sklepie. Co ja tutaj zauważyłem to finowie maja na wszystko czas, nic nerwowo, pracę wykonują tylko taką która mają w swoich obowiązkach ( trzeba przestawić się przyjeżdzając po pracy w Polsce 🙂 ) Finowie, gdy już kogoś poznają, stają się bardzo przyjacielscy i otwarci. A na imprezach gdzie był alkohol to nie pamiętam czy kiedykolwiek tak dużo się z finami „namisiowałem” 😛
Pozdrawiam
Robert
W jakim mieście mieszkasz?
Może Helsinki?
Teraz mieszkam w Singapurze. W Finlandii mieszkałam w Espoo. Nie wykluczam powrotu. 🙂
Moj Boze, jeden Fin wyklocal sie ze mna co to jest krakovan makkara i nawet jak mu przywiozlam z Polski to nie chcial uwierzyc, ze nie ma racji. Proba prawdziwej kielbasy tez nie skonczyla sie pomyslnie-. narzekal, ze za twarda i ze trzeba gryzc!! PS. W Szwecji tez maja parowki zwane kielbasa krakowska, widzialam na youtubie jak FoodEmperor gotowal bigos na „tym czyms”
Natalio czy mogę prosić o rozplanowanie tras noclegów na 10 dni po Finlandii z darmowymi domkami tanimi sklepami i tak dalej .
pozdrowienia i dzięki za piękny blog
Jeśli chodzi o planowanie wycieczek w Finlandii polecam stronę http://www.outdoors.fi/welcome – jest wersja angielska. Domki opisane są tu: http://www.outdoors.fi/en/huts
dzięki za podpowiedz ale ja nie znam języka angielskiego jak mam zrobić aby komputer sam przetłumaczył stronę na polski pozdrawiam
Otwórz stronę translatora https://translate.google.fi/?hl=en&tab=wT , wklej do translatora jako tekst do przetłumaczenia adres strony, np. http://www.outdoors.fi/welcome , następnie kliknij na link w polu tekstu przetłumaczonego na wybrany język, w ten sposób otworzysz stronę przetłumaczoną na wybrany język.
Kiełbasę, która przypomina plastelinę, ale jest ekologiczna oraz dietetyczna, spotyka się chyba w całej Skandynawii. Ja podobną usiłowałem zjeść w Danii. Słowo „usiłowałem” jest tutaj kluczowe 🙂 Fińskie piwo jest słynne ze swojej bylejakości… Ale krajobrazy mają piękne, więc na rower albo na kajak tam się wybiorę. Pozdrowienia 🙂
Ja wybrałbym sie na podróż po Finlandii i ogólnie całej Skandynawii kamperem/ przyczepą kempingową. Z tego co słyszałem, jest to popularne i lubiane tam? Tylko te ceny….http://www.klaja.pl/index.php/oferta/samochody-kempingowe-kampery/przyczepy-kempingowe-uzywane/ 🙁
Rzeczywiście drogo! Ale gdy się już ma taką przyczepę, to można sporo zaoszczędzić tutaj na miejscu. Nie mówiąc o tym, że to dość wygodny sposób podróżowania. Tak, dużo ludzi tu coś takiego praktykuje. 🙂
Witam
Ja również gościłem przez jakiś czas w Finlandii,rzeczywiście ludzie mają większe poczucie czasu niż my Polacy. Studiowałem tam i punktualność była bardzo ważna choć czasami jak dla mnie przesadna. Pozazdrościć im możemy sposobu podejścia do natury, gdzie u nas niestety nie przywiązuje się do tego wagi. Pozdrawiam
Juz wiem, gdzie sie wybiore, jak dotre do Finlandii:)
Naszej polskiej pachnącej kiełbaski to baaardzo by mi brakowało 🙂 W ogóle, ja sobie jakoś nie wyobrażam, żeby mogło jej nie być w lodówce 😛
Co do domków – świetne! I ten na zdjęciu i idea w ogóle. W Polsce podejrzewam (stereotypowo myśląc), że zaraz zostały by rozgrabione i rozszabrowane… Niestety u nas nawet „zielone punkty” czy jak to zwał, czyli takie zajazdy w lasach pozostawiają dużo do życzenia i funkcjonalności.
To prawda nocleg w takim domku to coś niesamowitego, mialam okazję tam byc zima ,dokladnie w Levi.Laponia jest przepiekna :-)cudowne wspomnienia,mam nadzieje ze tam wroce 🙂
Pomysł z darmowym noclegiem w dziczy jest przepiękny. Podsunęłaś mi wspaniały pomysł na Finlandię 🙂 dzięki
Tymi domkami w Finlandii to narobiłaś mi smaku! Jest to jakaś szansa na zobaczenie kraju w budżetowej wersji. Powiedz mi, jeżeli wiesz – czy jest jakaś strona z wymienionymi wszystkimi domkami i czy w sezonie letnim są one zapchane po brzegi?
Domki są oznaczone na mapach poszczególnych parków narodowych. Raczej nie są specjalne oblegane, zazwyczaj są puste, właściwie to tylko raz natknęłam się na pełen domek (pisałam o tym tutaj). Trzeba mieć zawsze namiot ze sobą na wszelki wypadek. Kiedyś objechałam Finlandię wzdłuż i wszerz, nie wydając na noclegi ani centa. 🙂 Nawet jeśli nie w domkach, to spałam w „szelterach” (w czerwcu w Laponii komarów jeszcze nie było). Ale tak jak mówiłam – te domki to głównie na północy (w Norwegii i Szwecji jest chyba podobnie – np. istnieje taki długi szlak przez te trzy kraje prowadzący właśnie od domku do domku). Pozdrawiam!
Te domki w lasach to coś niesamowitego! Taki nocleg w chatce wydaje mi się wart więcej, niż luksusowe all inclusive w pięknym resorcie. No i oczywiście można pozazdrościć zaufania społecznego i tego, że można zostawić kolejnym podróżnym narzędzia, drewno, zostawić po sobie czystość. Coś wspaniałego!
Z czego jak z czego, ale z kiełbasy to my możemy być dumni. Trochę krajów odwiedziłem i nigdzie wyroby mięsne nie były choć w połowie tak smaczne jak u nas…
ah kiełbasa… W Irlandii gdyby nie polskie/litewskie/ruskie sklepy też na próżno szukać. Owszem maja te swoje sausages ale koło polskiej kiełbasy to nie leżało.
We Francji mam trochę lepiej ale i tak słabszy wybór wędlin / kiełbas niż w PL.
Drzwi bez klamek mieliśmy w jednym domu w Dublinie. Tzn klamka była owszem ale właśnie taka zatrzaskowa 😉
Punktualność to na plus dla nich. Jak bym chciała żeby tak Francuzi przykładali wagę do czasu . Po co ? Oni maja czas na wszystko. 22:00 ,, juz kolacja ? Jeszcze mamy czas”. 6 miesięcy prosić o jakiś dokument ,, wiem wiem muszę Ci to napisać ale … Mamy przecież czas”. Przykładów można by mnożyć. Miłego dnia
A w Szwecji ponoć znają kiełbasę. Znaczy moja wiedza bazuje na „Dzieciach z Bullerbyn”, w których dziewczynki kupowały „kawałek kiełbasy dobrze obsuszonej”. 😀